آزمایشگاه‌ های خاک و بتن در دانشگاه‌ ها نقش بسیار مهمی در آموزش دانشجویان رشته ‌های مهندسی عمران، ژئوتکنیک و زمین‌شناسی ایفا می‌ کنند. این آزمایشگاه‌ ها به عنوان محیطی برای یادگیری عملی، تحلیل داده‌ های تجربی و اجرای پروژه ‌های تحقیقاتی طراحی شده ‌اند. انتخاب و تجهیز مناسب این آزمایشگاه‌ ها می تواند کیفیت آموزش را به ‌طور چشمگیری افزایش دهد و زمینه ‌ساز پژوهش ‌های علمی مؤثر شود. در ادامه، لیستی جامع‌ و با جزئیات کامل‌ از تجهیزات مورد نیاز هر دو آزمایشگاه خاک و بتن در دانشگاه ‌ها گردآوری شده، همراه با توضیح مختصر کاربرد هر دستگاه:

بخش اول: تجهیزات آزمایشگاه خاک

آزمایشگاه مکانیک خاک به منظور بررسی ویژگی ‌های فیزیکی و مکانیکی خاک‌ ها تجهیز می‌شود. مهم‌ترین تجهیزات این آزمایشگاه عبارتند از:

•  دستگاه شیکر و الک ‌ها و هیدرومتری

برای تعیین دانه‌بندی خاک ، شامل مجموعه ‌ای از الک ‌های استاندارد با قطر های مختلف و دستگاه لرزاننده

•  دستگاه برش مستقیم Direct Shear Test) )

برای تعیین مقاومت برشی خاک ، شامل قاب، جعبه برش، سنسور نیرو و دستگاه اعمال بار

•  دستگاه تحکیم خاک (Consolidation)

برای بررسی میزان نشست خاک در اثر بارگذاری ، همراه با سلول تحکیم، گیج اندازه‌ گیری و وزنه ‌ها

• دستگاه سه‌ محوری (Triaxial Test )

برای بررسی رفتار خاک تحت تنش سه ‌محوری، شامل سلول سه ‌محوری، سیستم فشار، گیج ‌های جابجایی و فشار

• آون (خشک‌ کن)

برای خشک‌ کردن نمونه‌ های خاک به منظور تعیین رطوبت

• ترازو با دقت بالا

برای اندازه ‌گیری دقیق وزن نمونه‌ ها

• دستگاه نفوذپذیری (Permeameter )

برای تعیین ضریب نفوذپذیری خاک

بخش دوم: تجهیزات آزمایشگاه بتن

آزمایشگاه تکنولوژی بتن به بررسی خواص مواد تشکیل‌دهنده بتن، ساخت نمونه‌ ها و آزمایش ‌های مقاومتی می ‌پردازد. تجهیزات اصلی این آزمایشگاه عبارتند از:

•  دستگاه مخلوط‌ کن بتن

برای تهیه یکنواخت مخلوط ‌های بتنی

•  میز ویبره

برای خارج کردن حباب ‌های هوا از بتن تازه

•  قالب ‌های استاندارد بتن

برای ساخت نمونه ‌های مکعبی، استوانه ‌ای و منشوری

•  دستگاه مقاومت فشاری بتن (Compression Testing Machine )

برای آزمایش مقاومت فشاری نمونه‌ های بتن، دارای ظرفیت ‌های مختلف (معمولاً 2000 تا 3000 کیلونیوتن).

• دستگاه اسلامپ بتن (Slump Test )

برای اندازه‌ گیری میزان روانی یا کارایی بتن تازه

•  آون خشک ‌کن و ترازوی دیجیتال

برای تعیین درصد رطوبت و وزن مخصوص

•  دستگاه مقاومت خمشی بتن

برای آزمایش مقاومت خمشی تیرهای بتنی

اهمیت استاندارد سازی تجهیزات

برای به‌دست آوردن نتایج دقیق و قابل استناد، تمامی تجهیزات باید مطابق با استاندارد های ملی (مانند استاندارد ISIRI  ایران) و بین‌ المللی (مانند ASTM وBS ) انتخاب و کالیبره شوند. نگهداری منظم و آموزش صحیح کاربران نیز از الزامات بهره ‌برداری موفق از این تجهیزات است.

و سخن پایانی

آزمایشگاه ‌های خاک و بتن از ارکان کلیدی آموزش و پژوهش در رشته‌ های مهندسی عمران هستند. تجهیز کامل و استاندارد این آزمایشگاه ‌ها نه ‌تنها در ارتقای سطح علمی دانشجویان مؤثر است، بلکه می‌ تواند دانشگاه را به عنوان مرکزی برای تحقیقات علمی و صنعتی معرفی نماید. سرمایه‌ گذاری در این حوزه، یکی از اساسی‌ترین گام‌ ها برای توسعه زیرساخت ‌های علمی کشور محسوب می‌شود.

گرد آورنده :

مریم چکامه